‘Perandoria e së Keqes’ kundërpërgjigjet: Ukraina, Kosova, Armenia, Izraeli
OP/ED
Gazeta Express
20/10/2023 7:54
Melik Kaylan
Papritur kemi arritur një pikë kthese historike në të cilën po shpërthejnë në të njëjtën kohë të gjitha konfliktet e parashikuara katastrofike që janë ndërtuar prej dekadash. Rusi-Ukrainë, Armeni-Azerbajxhan, Izrael-Palestinë dhe konflikte të ngjashme po ndizen jo vetëm përtej kufijve, por edhe brenda tyre, duke kërcënuar edhe vendet perëndimore, ku mbështetësit e secilës palë tani jetojnë në një numër të madh. Disa nga burimet e fshehura etnike, fisnore, fetare dhe perandorake të konfliktit kanë marrë jetë. Pse e gjithë kjo po ndodh pothuajse njëkohësisht; A ka një fije të përbashkët që mban gjithçka së bashku?
Në këtë rubrikë dhe vite më parë në Wall Street Journal, unë, së bashku me shumë të tjerë, paralajmërova se pushtimi rus i Gjeorgjisë në 2008 do të çonte në të njëjtën gjë në Ukrainë. (Presidenti i atëhershëm Gjeorgjian Mikheil Saakashvili paralajmëroi më pas për këtë rrezik në të gjitha mediat e mundshme në SHBA dhe Evropë). Shpërthimi i konfliktit midis Izraelit dhe Gazës pritej gjithashtu nga shumë njerëz, por pak parashikuan përmbytjen e tmerrit që do të pasonte. Nagorno-Karabaku po ashtu digjet për dekada Të mos harrojmë, gjithashtu, shpërthimin e afërt të Ballkanit së fundmi kur militantët serbë sulmuan përtej kufirit në Kosovë. Ndërkohë, shumë kanë parashikuar se me politikat aktuale të imigracionit, ose mungesën e tyre, vendet perëndimore do të bien në të njëjtat konflikte si vendet e origjinës, përkatësisht të njëjtën urrejtje të gjatë ndëretnike.
Vlen të përmendet se ky nivel i grindjeve të përgjakshme nuk po mundon Azinë Lindore këto ditë. Ka një arsye për këtë. Dhe ai i përshtatet faturës. Por më shumë për këtë më vonë.
Këto ishin “konflikte të ngrira”, siç thotë fjala. Ato qëndruan të ngrira për kaq shumë kohë dhe u ndezën plotësisht vetëm me pushtimin e Ukrainës nga Rusia. Për shembull, Perëndimi nuk duhet të tërheqë këmbëzën në konfliktin midis Armenisë dhe Azerbajxhanit në Karabak. Në realitet, si SHBA ashtu edhe BE-ja ndaluan së menduari gjeostrategjikisht vite më parë.
Uashingtoni u tërhoq nga Lufta e Ftohtë globale pas rënies së Bashkimit Sovjetik, vetëm për t’u zhytur në “luftën kundër terrorit”. Megjithatë, Moska nuk u ndal kurrë, por përkundrazi u rrit në fuqi, pasuri dhe luftarak, ndërkohë që Perëndimi ishte i hutuar. Kjo vlen edhe për fushën e luftërave kibernetike dhe propagandistike. Ndërsa Perëndimi sot është i prekshëm ndaj ndarjeve të brendshme për çdo çështje madhore, shpesh të përkeqësuar nga luftëtarët kibernetikë të Moskës, nuk ka asnjë shenjë të një kërcënimi të tillë në hapësirën e informacionit të Rusisë. Në një kolonë të mëparshme, ne shikuam se si Kremlini ka pasur zakon për dekada dhe madje shekuj të vendosë fusha të minuara të ndarjes brenda perandorisë së tij dhe më gjerë, duke kërcënuar lëvizjet e pavarësisë lokale – ose fuqitë rivale që përpiqen të ruajnë paqen diku tjetër.
Dhe si përshtaten ngjarjet e fundit në këtë foto? Në Armeni, një udhëheqje vërtet e pavarur, kryeministri aktual Nikol Pashinyan, më në fund fitoi pushtetin në një mënyrë demokratike në vitin 2018. Kremlini e konsideroi këtë një provokim të padurueshëm. Pashinyan ishte efektivisht një produkt i një revolucioni më të fundit “të ngjyrosur” ose demokratik, një dashuri e veçantë e Putinit. Kjo është arsyeja pse autori i madh i revolucioneve me ngjyra, Saakashvili i Gjeorgjisë, tani qëndron i helmuar dhe i burgosur në vendin e tij nën regjimin pro-Moskë në Tbilisi. Ishte lëvizja e Revolucioneve me Ngjyra në vitet 2000 që shkaktoi përmbysjen e liderëve të korruptuar post-sovjetikë në disa vende. Pra, Pashinyan duhej të ndëshkohej.
Thembra e Akilit e Pashinyan ishte fuqia politike e enklavës së Karabakut dhe aktivistëve të saj në politikën armene. Në fakt, ai fitoi detyrën duke kundërshtuar pushtetin e tyre në Jerevan. Populli armen ishte i ngopur me dominimin e tyre të korruptuar, pseudo-nacionalist, populist të atdheut të mbështetur nga Kremlini. Ashtu si Saakashvili dikur, Pashinyan shtypi të gjithë butonat e Putinit, duke fituar përmes demokracisë së vërtetë dhe duke dëbuar kukullat e Kremlinit nga zyra. Kështu, gjatë konfliktit më të vogël të Karabakut në vitin 2020, Kremlini e bëri të qartë se Rusia nuk do të mbronte klientin e saj Armeninë. Rezultati: Azerbajxhani e evakuoi plotësisht enklavën në një luftë të madhe këtë vit. Moska nuk ka ngritur asnjë gisht për të mbrojtur Armeninë. Pra, Rusia padyshim kishte një dorë në këtë konflikt kur shpërtheu. Dhe vetëm kohët e fundit, kompania ruse Lukoil nënshkroi një kontratë për të investuar 1.5 miliardë dollarë në rafinerinë e naftës të gjigantit azerbajxhanas SOCAR në Turqi. Një tjetër goditje për Armeninë dhe Pashinyanin.
Ju lutem më ndiqni me kujdes. Partnerët më të mëdhenj të sigurisë së Azerbajxhanit janë Turqia dhe Izraeli. Për të parën, Azerbajxhani është hapi i fundit në vazhdimësinë tokësore në zhvillim drejt shteteve turke të Azisë Qendrore. Kjo përfundimisht do të përbëjë një kërcënim anësor për hegjemoninë ruse mbi kolonitë e saj të vjetra atje. Putin ka vendosur ta trajtojë këtë kërcënim në një mënyrë paradoksale duke marrë pjesë në të dhe duke ruajtur kështu ndikimin e tij. Deri më tani, mesazhi i Moskës për azerët është: Ne ju ndihmuam të merrnit Karabakun dhe të ndërtoni arteriet e trafikut midis Turqisë dhe Stans. Kjo është karrota nëse luani së bashku. Ne të gjithë mund të pasurohemi me gjërat e zakonshme të Moskës nga lart poshtë. Ku është kamxhiku? E shihni Ukrainën? Dhe tani Izraeli. Siç është përmendur shumë herë në këtë rubrikë, ndihma e Izraelit për Bakun ka të bëjë me krijimin e një fuqie tjetër rajonale për të sfiduar mullahët në oborrin e shtëpisë së Iranit. Moska nuk ndërhyri në këtë projekt… derisa Irani u bë një aleat kryesor ushtarak i Rusisë në luftën në Ukrainë. Papritur Moska është shumë e varur nga Irani për të vazhduar të luajë jashtë të gjitha skuadrave, veçanërisht për të vazhduar të ndihmojë Izraelin. Nuk mund t’u japësh fitore rivalëve të Iranit në Kaukaz pa i dhënë Iranit diçka diku tjetër. Dhe kjo na sjell në konfliktin mes Izraelit dhe Gazës. Moska jep dhe merr.
Rrjeti i gjerë i tuneleve dhe sasia e armëve të përdorura nga Hamasi sugjerojnë se ai u ndërtua me hapa të vegjël gjatë viteve, në vend të muajve, për të qëndruar nën radar. Një operacion i tillë mizor do të shkaktonte një përgjigje masive izraelite, aq masive sa çoi në konvulsione gjeostrategjike. Irani ishte padyshim që e priste një rezultat të tillë. Mullahët e urrenin Marrëveshjen e Abrahamit dhe kjo ishte një mënyrë e sigurt për ta rrëzuar atë. Por përtej kësaj, valët tronditëse kërcënojnë të rindajnë rajonin në Izrael kundër Islamit – me Iranin në pararojë. Çdo përllogaritje që synon tronditjen sizmike të rajonit… Epo, Teherani duhej të informonte Moskën për planin. Pra, mund të arrihet vetëm në përfundimin se rusët me siguri e dinin për këtë, edhe nëse ata nuk e kishin planifikuar në të vërtetë skenarin. Në fund të fundit, çmontimi i ombrellës mbrojtëse të rivalëve në mbarë botën do të devijojë burimet e tyre nga Ukraina. Dhe krijon ndarje midis grupeve minoritare brenda vendeve rivale ose sferave të tyre të interesit. Prandaj Armenia, Kosova, Izraeli. Të gjitha pikat problematike që janë të prekshme ndaj provokimeve ruse. Ato ekzistojnë edhe në Azi, por Moska nuk guxon të ndërhyjë në sferën e interesave të Kinës. Nëse nuk është për t’i dërguar një sinjal të qartë Pekinit se, në rast emergjence, paqëndrueshmëria mund të shpërthejë edhe atje, pikërisht në pragun e Kinës. Prej këtej rrjedhin veprimet teatrale mes Putinit dhe Kim Jong Unit./Forbes